شهرک سینمایی غزالی : لوکیشن تاریخی ایران

شهرک سینمایی غزالی از زمان تاسیسش در سال ۵۸ با فیلم‌ها و سریال‌های ماندگاری که در آن ساخته شده، شناخته می‌شود. لاله‌زارِ شهرک غزالی علاوه بر یک خاطره قدیمی،‌ حالا به دلیل قدمتش کم‌کم به یک میراث فرهنگی هم تبدیل می‌شود. اما رییس شهرک غزالی از حمایت نکردن ارگان‌هایی مثل سازمان میراث فرهنگی و سازمان فرهنگی و هنری شهرداری ناراضی است.

او همچنین در گفت‌گویی تفصیلی با خبرنگار ایسنا، بر این مساله تاکید می‌کند که به علت دکوراتیو بودن و غیرمهندسی ساخته شدن برخی لوکیشن‌ها در شهرک غزالی،‌ دیگر اجازه‌ی ساخت دکورهایی مثل لاله‌زار داده نخواهد شد.

بهمن مقدسی، رییس شهرک سینمایی در این گفت‌وگو به تشریح فعالیت‌ها و دورنمای شهرک غزالی در ساخت دکورهای تازه پرداخته است. او بر نظارت مهندسی بر دکورهای تازه‌تاسیس تاکید کرده و از سازمان میراث فرهنگی و شهرداری می‌خواهد تا با همکاری با شهرک، ‌ظرفیت‌های جدید را به وجود بیاورند.

مقدسی همچنین به کاربری شهرک غزالی اشاره می‌کند و آن را در وهله‌ی اول برای تامین دکورهای مورد نیاز پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی لازم می‌داند. به همین دلیل هم در پاسخ به برخی انتقادات به عدم نگهداری و تخریب برخی دکورها، بر کاربری شهرک تاکید می‌کند و بر وجه دکور بودن و نه میراث فرهنگی بودن آن اصرار دارد، هر چند برای همکاری با میراث فرهنگی، ابراز تمایل می‌کند.

 دیگر اجازه نمی‌دهیم دکوری مثل لاله‌زار شکل بگیرد:

رییس شهرک سینمایی غزالی در ابتدای گفت‌وگو با ایسنا، به دکورهای قدیمی‌تر شهرک، مثل لاله‌زار و تهران قدیم اشاره کرد و افزود: یکی از بحث‌های ما این است که دیگر اجازه نمی‌دهیم دکوری مثل دکور لاله‌زار شکل بگیرد. لاله‌زار بدون داربست ساخته شده است.

او ادامه داد: ما گروه نظارت ساختمانی بر دکورها تشکیل داده‌ایم تا ابعاد فنی، مهندسی‌ و نقشه‌های معماری را بررسی کنند اما قبلا این طور نبود؛ هر سریال، طرحی دارد که می‌گوید داستان این است و به این دکورها نیاز دارد؛ چنین نگاهی، نگاه دکوراتیو است و فقط نقش دکوری دارد تا قصه در یک دوره معین اتفاق بیفتد و فیلمبرداری شود. در این نگاه، مهم نبود که چه اتفاقاتی برای دکور می‌افتد و آیا ماندگار می‌شود یا نه. سازمان مسؤولیت را به تهیه‌کننده داده بود و این که بعد از آن برای عناصر دکور و لباس چه اتفاقی می‌افتد مهم نبود‌، چرا که محوریت هدف‌گذاری آنها این بود که کار را به آنتن برسانند. ولی اتفاقی که حالا افتاده، این است که ما در این چرخه ایفای نقش می‌کنیم و می‌گوییم نباید این اتفاق بیفتد.

مقدسی تاکید کرد: شهرک، محلی است که بخشی از منابعی که خرج یک سریال می‌شود مثل لباس و آکسسوار باید به این جا برگردد و برای پروژه‌ی بعدی بازیافت شود؛ مثلا «پشت کوه‌های بلند» یک سریال بود که تولید شد. ما سعی می‌کنیم وارد چرخه‌ی تولید این سریال شویم تا اجناسی شامل لوازم صحنه تجهیزات فنی لباس‌، کلاه و وسایلی که برای سریال‌، تولید می‌شود به شهرک سینمایی تحویل داده شوند؛ این اجناس آرشیو می‌شوند و در موارد دیگر از تئاتر و سینما گرفته تا مجموعه‌های تلویزیونی‌، دوباره از آنها استفاده می‌کنیم. پروژه‌های متعدد‌، درون و بیرون سازمان‌ داریم که می‌توانند از آنها استفاده می‌کنند.

 دکور بهارستان، سازه‌ای درست و حساب‌شده:

رییس شهرک سینمایی غزالی به دکورهای میدان بهارستان که برای سریال «سرزمین کهن» ساخته شده، اشاره کرد و افزود: در دکور بهارستان یک کار درست و حساب شده است، پول خوبی خرجش کردیم ولی در عوض‌ بدون این که به نمایی که از ساختمان گرفته می‌شود‌، خدشه‌ای وارد شود، سازه و فونداسیون دارد. هدف نهایی این است که محصولی که در تلویزیون دیده می‌شود خوب و مناسب باشد. اگر به نما آسیب وارد شود کارگردان اجازه نمی‌دهد چنین کاری را انجام دهیم.

او تاکید کرد: سخت بود که بدون خدشه زدن به تصویر، این کار را انجام دهیم؛ یعنی هماهنگی بین بدنه‌ی فنی، مهندسی و هنری سخت بود ولی این دو با هم هماهنگی داشتند تا بهارستان به یک پایلوت تبدیل شود. دومین دکور ما خیابان ولیعصر است. مهندسان، طرح‌های کارگردان و تهیه‌کننده را بررسی می‌کنند، مسائلی مثل این که خیابان ولیعصر در آن سال‌ها چگونه بوده است.

نمای تهران ۱۳۲۰ را با مهندسی ماندگار:

مقدسی خاطرنشان کرد:‌ طراحی صحنه کاری ندارد موادی که در صحنه به کار می‌رود، چوب‌، فلز یا هر چیز دیگری است،‌ فقط تصویر مطلوب را می‌خواهد اما ما می‌گوییم تصویر مطلوب را می‌دهیم و از کارگردان و تهیه‌کننده هم می‌خواهیم با ما همراهی کنند تا خواسته‌ی آن‌ها را با اِشِل ساختمانی و مهندسی ماندگار برآورده کنیم. پیش فرض‌هایی مثل مهار آب‌های سطحی‌، انتقال برق‌، کابل‌های مختلف تاسیساتی در دل این لوکیشن دیده می‌شود. همه‌ی این‌ها در طراحی تاسیساتی لحاظ می‌شود و به نما هم خدشه نمی‌زند یعنی نما،‌ نمای تهران ۱۳۲۰ است ولی در دل آن از پلی ایتلن امروزی استفاده شده است ضمن این که ماندگاری این ساختمان‌ها به لحاظ فنی و مهندسی رعایت شده است وقتی یک بنا مقاوت است وقتی یک بنا مقاوم باشد‌، روبنا را می‌توان به کرات عوض کرد.

 دفع نخاله، آفت چند ساله شهرک:

بهمن مقدسی، در بخش دیگری از گفت‌وگویش با خبرنگار ایسنا، تاکید دوباره‌ای بر جلوگیری از ساخت دکورهای دکوراتیو داشت و افزود:‌ شهرک به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد دکورهای غیرماندگار ساخته شوند، البته این مساله صد درصد نیست؛ زمانی که پروژه‌ای زودگذر و موقع و کم دکور باشد با آن مقابله نمی‌کنیم به تهیه‌کنندگان آن هم می‌گوییم یک دکور به شما می‌دهیم ولی در آخر آن را جمع کند این طور نباشد که برای ما بماند، آفت شود و ریزش داشته باشد. در شرایط جدید دو حالت بیشتر وجود ندارد‌، یا دکور ماندگار است که با یک مسیر کنترل شده مشخص جلو می‌رود یا کاملا دکوراتیو است که در یک دوره مشخص در یک مکان مشخص ساخته می‌شود و در پایان جمع می‌شود.

بازدیدهای عمومی، باعث آلودگی بصری و تخریب شهرک می‌شود:

یادگاری‌نویسی روی دیوارها و بناهای دکورهای شهرک غزالی، مساله دیگری بود که مقدسی به آن پاسخ گفت، او خاطرنشان کرد: ما یک مشکل فرهنگی داریم که در همه بخش‌های گردشگری کشور بوده است، این فرهنگ غلط را داریم که نوشتن یادگاری روی بناهاست که یک اعتلای درونی برای شخص ایجاد می‌کند ما هم متاسفانه در شهرک، گریبان‌گیر آن هستیم وقتی جمعیتی ۸۰ ۱۰۰ نفره می‌آیند، یادگاری نوشتن و حتی تخریب از آفت‌های آن است. یادگاری‌نویسی آلودگی بصری ایجاد می‌کند ولی حتی تخریب فیزیکی هم داریم مثلا گاهی پیش می‌آید که پنجره می‌شکنند و … .

بودجه‌ای برای مرمت نداریم:

رییس شهرک غزالی در پاسخ به پرسشی درباره‌ی تعمیر و نگهداری دکورهای باقی‌مانده، بار دیگر به دکوراتیو بودن این دکورها اشاره کرد و یادآور شد: لوکیشنی که با یک هدف کوتاه ساخته شده‌، ماموریتش در حد همان پروژه بوده است اما الان باقی مانده و چون طراحی‌اش طراحی غنی‌ای نبوده نگهداری‌اش مشکلات خاص خود را دارد.

او ادامه داد:‌ دکوری مثل لاله زار‌، اورشلیم، «تبریز در مه»، «نردبام آسمان»‌ و «مریم مقدس» به اندازه ماموریتشان در آن پروژه طراحی شده‌اند، برای اشل سینمایی و تلویزیونی ساخته شده‌اند و ماموریتشان محدود است به همین دلیل هم کاربری‌شان تعریفی داشته که این ماموریت را هم انجام داده‌اند و وظیفه خودش در آن پروژه را به نحو احسن ایفا کرده است، ولی باقی مانده و مقداری سازه معماری دارد که تخریب نشده است و مشکلات خاص خودش را دارد مثلا ریزش می‌کند و مرمت لازم دارد که این مرمت هم بودجه‌ی خیلی زیادی لازم دارد. پروژه‌ای برای این دکورها وجود ندارد، اگر پروژه‌ای بیاید مرمت می‌کنیم ولی ما بودجه ردیف مرمتی نداریم.

مقدسی یادآور شد:‌ به هر حال این جا برای پروژه و برای تلویزیون دکور است. یعنی فیلم مقطعی با این جا کار دارد. فضای رئال مثل کوچه و برزن فقط برای فیلم ساخته شده است نه واقعیت شهری که فونداسیون داشته باشد. الان در طراحی پروژه‌های بزرگ داریم، کاری می‌کنیم که اتفاقات لازم برای ماندگاری دکورها پیش‌بینی شود.

نگاه ما، نگاه میراث فرهنگی‌ای نیست:

رییس شهرک سینمایی غزالی افزود:‌ این دکورها کج‌دار و مریض برای پروژه‌هایی که می‌آیند، حفظ می‌شوند. ما نمی‌توانیم مرمت کنیم چون هزینه‌گزافی برای هیچ می‌برد و کاربری از آن نمی‌بریم مثلا ما یک میلیارد خرج کنیم که کوفه را بازسازی کنیم برای این که ۵۰۰-۱۰۰ نفر از آن بازدید کنند؟! این نگاه نگاه میراث فرهنگی‌ای است. سازمان میراث فرهنگی باید یک کوفه نو در جایی بسازد‌، مواظبش باشد و مردم را در آن گردش دهد که یک کار فرهنگی باشد ولی ما کوفه را برای فیلم لازم داشتیم اگر فیلم بعدی آن را لازم داشته باشد آن را مرمت می‌کند.

بازدیدکنندگان باید بدانند به موزه آمده‌اند یا لوکیشن:

او تاکید کرد: ایده‌آل نباید این باشد که جای خیلی مرتبی به اسم کوفه باشد که همیشه نو باشد تا وقتی بازدیدکننده می‌آید‌، ببینید همه چیز مرتب است نه تنها این طور نیست بلکه ممکن است پروژه‌ای لازم داشته باشد یک دیوار را خراب کند؛ اتفاقا باید آن را خراب کنیم تا گروه، فیلمبرداری‌اش را انجام دهد رسالت ما این نیست که گروه‌هایی بیایند و از مجموعه فرهنگی ما بازدید کنند و بروند؛ این رسالت سازمان میراث فرهنگی است. با لحاظ این ماموریت که باید برای پروژه‌ها لوکیشن‌ تامین کنیم و بر اساس این ماموریت، پروژه‌ها از ما خدمات می‌گیرند یعنی مکانی منحصر به فرد برای تامین زمین‌، لوکیشن‌، دکور،‌ خانه، ‌محله،‌ لباس‌، صحنه،‌ لوازم‌، نور و تجهیزات و امکاناتی که نیاز اساسی پروژه‌هایی مثل فیلم و سریال است. در این صورت رسانه ملی وظیفه‌اش را انجام داده است.

مقدسی ادامه داد: جامعه‌ای که از این جا بازدید می‌کند وقتی می‌بیند دیوار خراب است نباید بگوید چرا این دیوار خراب است،‌ چون اساسا جایی آمده که باید خراب می‌بوده؛ جایی مثل فرودگاه بین‌المللی امام(ره) باید هر دو سه دقیقه تمیز شود ولی این جا باید خاک داشته باشد چون جزو خصوصیاتش است؛ ما حتی بهارستان را از نو ساخته‌ایم ولی عملیاتی روی آن انجام می‌دهند و کهنه‌اش می‌کنند. کسانی که بازدید می‌کنند باید نگرششان را تعیین کنند که آیا به موزه آمده‌اند یا لوکیشن.

خرابی‌های عمده‌ای که ناشی از عدم هزینه است:

با این وجود، مقدسی با اذعان به خرابی‌های عمده‌ی شهرک سینمایی، گفت: خرابی‌های عمده‌ای که ناشی از عدم هزینه است، درست است. خرابی‌های بزرگ به شکلی است که ما باید بودجه بگذاریم و آنها را بسازیم ولی عمدتا هر وقت پروژه بیاید بر اساس نیازی که دارد اصلاح و استفاده می‌کند.

افق درآمدزایی نداریم:

مقدسی در بخش دیگری از گفت‌وگویش با ایسنا، با بیان این‌که پروژه‌های بسیاری، لباس‌ و صحنه را با کم‌ترین هزینه‌ها از شهرک اجاره می‌کنند، عنوان کرد: ما افق درآمدزایی نداریم، بلکه بیشتر نقش تامین‌کنندگی برایمان مهم است وگرنه می‌توانیم ساز و کاری ببندیم که قیمت تعیین کنیم. حتی چند سال است قیمت بلیط‌فروشی ما افزایش پیدا نکرده است. نقش شهرک‌، این است که بار بزرگی از تولید برنامه در کشور را با همین وضعیت ضعیف‌ برآورده می‌کند.

او سپس از همکاری با نهادهایی مثل شهرداری و میراث فرهنگی صحبت کرد و گفت: اگر بخش یا نهادی پیدا شود که سرمایه‌گذاری اولیه کند، ما هم با آن‌ها همکاری می‌کنیم. ما منبع بزرگ مالی نداریم ما زمین می‌دهیم که بخش خصوصی سالنی بزرگ بسازد و تا دوره‌ای معادل هزینه‌ای که داده بهره‌برداری کند، بعد از آن هم برای درآمدزایی به مزایده می‌گذاریم. این یکی از روش‌هایی است که می‌تواند به این جا رونق دهد.

رییس شهرک سینمایی غزالی، از همکاری نکردن شهرداری و میراث فرهنگی، انتقاد کرد و افزود: نهادهایی مثل شهرداری یا میراث فرهنگی هیچ کدام همکاری نمی‌کنند. این جا یک مجموعه منحصر به فرد و کاملا موثر به لحاظ فرهنگی و هنری و میراثی است و چون رفته رفته به قدمش اضافه می‌شود پتانسیل خوبی است ولی متاسفانه دوستان فرهنگی زیاد همکاری نمی‌کنند.

رسانه ملی می‌تواند به کمک شهرداری و میراث فرهنگی، ظرفیت خوبی ایجاد کند:

او به این دو نهاد پیشنهاد همکاری داد و خاطرنشان کرد: میراث فرهنگی و شهرداری بودجه بگذارند، بسازند و خودشان هم متولی بهره‌برداری از آن باشند ما فقط به لحاظ رسانه‌ای و پروژه‌ای هدایت‌گر باشیم. به کمک این نهادها می‌توانیم پروژه‌های ماندگار محکم بسازیم و شهرداری هم همکاری کند تا دچار آسیب نشود؛ مثلا پروژه‌ای در حسن‌آباد همین جا بدون مزاحمت و بدون جمعیت تصویربرداری شود، همه هم بدانند که شهرداری به کمک رسانه ملی ظرفیتی را ایجاد کرده‌اند که در خدمت تمام عرصه‌های فرهنگی و هنری کشور است. به جای این که یک پروژه به بازار برود با چند جا نامه‌نگاری کند و خودشان اذیت شوند؛ متولیان این نهادها باید به ما کمک کنند تا در این شهرک فضاها تبدیل به احسن شود. لوکیشن‌های قوی و پربار برای صد سال بسازیم و در اختیار برنامه‌سازان قرار دهیم اگر به این سمت برویم منابع تجمیع می‌شوند و بهره‌وری افزایش پیدا می‌کنند و حتی می‌تواند توجیه اقتصادی پیدا کند.

مقدسی در پایان تاکید کرد: شعار من همیشه این بوده که در کار فرهنگی و ورزش باید هزینه کنیم نباید به توجیه اقتصادی آن توجه کنیم باید بدانیم پولی که برای ورزش همگانی هزینه می‌کنیم در جایی که مردم مریض نمی‌شوند و هزینه پزشک کمتر می‌دهند سود کرده‌ایم. اما چون متاسفانه در کارها منیت وجود دارد و همه می‌خواهند مستقیم دیده شوند به نتیجه نمی‌رسیم همه می‌خواهند چیزی مستقیما به نام خودشان ثبت شود. نباید انتظار داشته باشیم هزینه‌هایمان در عرصه فرهنگی و ورزشی برگردد حتی باید انتظار داشته باشیم که این هزینه برنگردد.