استیج؛ این برنامه پر سر و صدا

 چند سالی از پخش آخرین سری «آکادمی» می گذشت و تب و تاب و آتش آن کاملا فروکش کرده بود. با اظهارات «هومن خلعتبری» در خصوص عدم همکاری با این دست برنامه ها و بازگشت و افشاگری برخی شرکت کنندگان و نفرات برگزیده به ایران، دیگر امیدی به تهیه و اجرا و حتی استقبال از این برنامه در میان علاقمندان و مخاطبان موسیقی باقی نمانده بود.

اما بعد از یک سال تعطیلی، دوباره در زمستان ۹۴ شاهد اجرای این برنامه با نام و کنداکتور جدید هستیم؛ استیج! برنامه ای با حضور داورانی کاملا متفاوت و بدون هرگونه شباهت در سبک موسیقی و نوع داوری از حضور «بابک سعیدی»، یار همیشگی این برنامه که بگذریم.

قرار گرفتن «رضا روحانی» و «حامد نیک پی» در کنار «شهرام آذر»، به عنوان اعضای ژوری استیج، برای بسیاری از مخاطبان و اهالی موسیقی عجیب بود، تا حدی که حتی اغلب شرکت کنندگان در مسابقه هم هیچ گونه شناختی از این دو داور جدید نداشتند.

مسئله قابل تأمل بعدی کثرت مخاطبان این برنامه نسبت به نمونه وطنی آن (شب کوک) است، که در حال حاضر از شبکه نسیم پخش می شود. توجه به این نکات و همچنین بازخوردهای بسیاری که برنامه ماهواره ای در فضای موسیقی داخلی داشته است، ما را بر آن داشت که با دو موزیسین و منتقد در بازه کیفیت و انعکاس این برنامه صحبت کنیم.

بابک ریاحی پور که همواره بدون تعارف، نقدهای خود را بیان می کند و پدرام درخشانی که با توجه به سابقه خوب در موسیقی و همکاری موفق در آلبوم «رومی ۱» با یکی از داوران (حامد نیک پی)، می تواند گزینه های شناخته شده و مناسبی برای بررسی روند این برنامه و تاثیر آن در موسیقی داخل کشور باشد.

بابک ریاحی پور و پدرام درخشانی هر دو بر این باورند که این برنامه به دلیل داشتن المان های مختلف که موسیقی تنها یکی از آنهاست، مخاطبان زیادی را به خود جلب کرده است؛ المان هایی که هیچ کدام از شبکه های داخلی ما مجاز به استفاده از آنها در برنامه خود نیستند.

استیچ در شهر کورها پادشاهی می کند

بابک ریاحی پور در مورد این برنامه می گوید: «استیج برنامه پرطرفداری است اما به قول معروف، یک چشم در شهر کورها پادشاهی می کند. (با خنده) این برنامه، یک فضای رقابتی ایجاد کرده، منتها اکثر برنامه های مشابه مشکلاتی دارند که این برنامه هم از آن مستثنا نیست. در واقع با توجه به اینکه شرکت کنندگان از یک جامعه محدود انتخاب می شوند، طبعا زیاد با استعداد نیستند که این خیلی غم انگیز به نظر می آید.»

ریاحی پور در ادامه صحبت هایش به جنجالی که در این برنامه از سوی یک یاز شرکت کنندگان ایجاد شد اشاره کرد و افزود: «این زد و بندها در چنین برنامه هایی تعجب آور نیست.»

اما پدرام درخشانی سطح برنامه را بالاتر از سری های گذشته می داند و می گوید: «استیج به نسبت برنامه های قبلی سطح بالاتری دارد و کسانی که در آن شرکت کرده اند حرفه ای تر هستند. این برنامه در ابتدا درست پیش می رفت اما به مرور زمان اتفاق هایی افتاد (که ما از آن بی خبریم) که موجب تغییر روند برنامه شد. حالا هرکسی می تواند متوجه آن و برعکس بودن داوری ها بشود و این موضوع گاهی موجب تعجب خودشان نیز می شود.»

خجالت بکشید!

ریاحی پور در ادامه در مورد انتخاب داوران این برنامه اظهار داشت: «حضور حامد نیک پی و رضا روحانی کنار شهرام آذر و بابک سعیدی (که همیشه حضور دارد) بسیار عجیب بود چرا که رضا سابقه کار در موسیقی پاپ را ندارد و حامد موسیقی تلفیقی کار می کند. به نظر من شهرام آذر حضور موجه تری نسبت به رضا روحانی دارد چرا که آذر در موسیقی پاپ سلبریتی است و زندگی اش را خوب یا بد، روی موسیقی پاپ گذاشته است. اگر بخواهیم مقایسه ای انجام دهیم، داوران برنامه قبلی برای بیننده ها باورپذیرتر بودند. البته من نمی دانم برخورد عمومی نسبت به آنها چیست اما بازخوردهایی که گرفته ام نشان می دهد خیلی ها با من هم عقیده هستند.»

ریاحی پور نوع داوری ها را سخیف و استاندارد آنها را پایین می داند و می گوید: «بیان نظرات با جملاتی از قبیل خسته نباشید، عالی بود، دستتون درد نکنه و … به نظر من خیلی زننده و نشان دهنده یک مشکل فرهنگی است. اگر کسی بد یا خوب می خواند باید بگوییم نمی شود همه خوب باشند و از همه تعریف کرد. این نوع مسابقه ها ادب برنمی دارد، نمی گویم توهین کنیم اما قضاوت درستی داشته باشیم.»

ریاحی پور تاکید کرد: «نوع داوری ها اغلب مسخره است. این نوع برخورد اسمش داوری نیست. هر داوری زمان اجرای آهنگی که خودش تنظیم کرده به خودش تکان می دهد و ذوق می کند. خجالت بکشید!»

داوران یک شو اجرا می کنند

پدرام درخشانی اما نظر دیگری دارد و محوریت این برنامه را صددرصد موسیقی نمی داند؛ به همین خاطر در مورد نظر داوران معتقد است: «به هر حال این برنامه یک نوع شو است و خیلی جوانب را باید در نظر بگیریم. اگر فقط بحث موسیقی بود، مطمئنا صحبت و نظر داوران اینگونه نبود اما آنها یک شو را اجرا می کنند که موسیقی بخشی از آن است. بچه هایی که شرکت کرده اند قسمتی از آن هستند و جذابیت تلویزیونی، جذب مخاطب و اسپانسر بخش های دیگری هستند که در برنامه نقش دارند. فقط قضیه موسیقی و خوانندگی نیست؛ حتی لباس ها و خندیدن هم تاثیر و نقش دارند.»

او در ادامه می افزاید: «اگر صرف موسیقی بود، من مطمئنم نظر داورها فرق می کرد اما عوامل و فاکتورهای دیگری هم در این برنامه وجود دارد که می توان لمس کرد. نظر داورها با تمام فاکتورها اعمال می شود و به همین خاطر هم هست که می گویم استیج از برنامه های گذشته بهتر است.»

درخشانی: «نیک پی» تنظیم خوبی نداشت

ریاحی پور در مورد حضور «نیک پی» و جذب مخاطب سنتی و تلفیقی می گوید: «وظیفه هر برنامه ای جذب مخاطب است و نمی توان ایراد گرفت اما به شرطی که داوری درست و حسابی انجام شود. مشکل اصلی عدم حضور ایرانی هاست، مگر چند نفر از ایرانیان مقیم خارج از ایران، استعداد خوانندگی دارند که بخواهند شرکت کنند؟! این محدودیت باعث می شود کیفیت کار پایین بیاید.»

درخشانی حال و هوای قطعات را تلفیقی با رنگ و بوی آواز ایرانی می داند و در مورد وجود این سبک کنار موسیقی پاپ می گوید: «قطعاتی که حال و هوای تلفیقی دارند کم است و اصلا نباید این دو سبک در یک جا سنجیده شوند. تلفیقی شیوه دیگری دارد و داورهای آن فرق می کند و در این برنامه فکر نمی کنم این موضوع قوی باشد. اگر هم در جاهایی شنیده ایم، خیلی کم بوده و اجرای آنچنانی هم نداشته و شاهد اجراها و تنظیم های پاپ بهتری هستیم. تنظیم های سنتی را اصلا قبول ندارم چرا که تا جایی که دیده ام، آقای نیک پی تنظیم خوبی ندارد و حتی در قطعاتی که از سنتی هم دارد (حالا نمی دانم نداشتن وقت باعث شده یا نه) من اصلا راضی نبوده ام. شاید اصلا قطعه سنتی و تلفیقی نباید در چنین برنامه ای باشد و باید در برنامه ای دیگر به آن پرداخته شود ولی حالا که هست باید با کیفیت بالاتری ارائه شود.»

درخشانی با انتقاد از تنظیم های حامد نیک پی اضافه کرد: «فقط یک شرکت کننده در این سبک اجرا می کند که البته موسیقی سنتی هم نمی خواند و موسیقی تلفیقی است و فقط عطر و بویی از آواز ایرانی را در آهنگ هایی که می خواند دارد. تنظیم قطعاتی که ساز ایرانی دارند، اصلا خوب نبوده اند.

پدرام درخشانی: بدون اجازه قطعه برادر من را خواندند

ریاحی پور خواندن قطعات خوانندگان دیگر توسط شرکت کنندگان برنامه را یک امتیاز می داند و اظهار می کند: «تمامی این برنامه ها از «آمریکن آیدل» کپی می شوند و آن برنامه هم به همین شکل است. شما آهنگ فرد دیگری را می خوانید تا مردم شما را نسبت به آن مقایسه کنند.»

درخشانی اما به بحث کپی رایت این قطعات اشاره می کند و می گوید: «از برادرم میلاد درخشانی هم قطعه ای را بدون اجازه و پرداخت حق و حقوق خواندند. قطعات خیلی از موزیسین ها را خوانده اند و برای دانلود روی سایت قرار می دهند. نمی دانم اصلا این کار قانونی است یا نه. به هر حال انتخاب قطعات شان را به غیر از چندتایی می پسندم چون به کاراکتر شرکت کنندگان می خورد.»

حضور بعضی خواننده ها از کجا آب می خورد؟!

اما سوال دیگر درباره استعدادهای حاضر است. ریاحی پور به پربیننده بودن برنامه اشاره کرده و سطح هنرجویان را بالاتر از گذشته عنوان و اضافه می کند: «یکی دو هنرجوی خوب دارند اما بعضی از هنرجوها کل برنامه را خراب می کنند و نمی دانم حضورشان از کجا آب می خورد و چگونه در برنامه پیدای شان شده؟! حتی بعضی از هنرجویان نباید به مراحل بعد راه پیدا کنند اما بالا می آیند و اصلا مشخص نیست چه خبر است.»

درخشانی هم تقریبا با ریاحی پور هم عقیده است و صدای دو هنرجو را خوب ارزیابی می کند و می گوید: «سهراب صدای خارق العاده ای دارد؛ با اینکه انتخاب قطعات خوبی برایش انجام نشده. حسین هم جزو صداهای خوب این برنامه است اما صدهای بدی هستند که نباید باشند.»

«شبک کوک» که شبیه مسابقه محله است!

در ادامه بحث در خصوص برنامه «استیج» به مقایسه آن با برنامه مشابه «شب کوک» رسیدیم که این روزها از شبکه نسیم پخش می شود اما طرفدار چندانی نسبت به همتای ماهواره ای اش ندارد. این عقب افتادگی را می توان از حجم بازخوردها در فضای مجازی به راحتی حس کرد.

ریاحی پور و درخشانی هم هر دو بر این عقیده اند که برنامه وطنی ما نتوانسته موفقیت برنامه ماهواره ای را کسب کند و اگر از بحث وجود خط قرمزها بگذریم، شاید افرادی که در آن شبکه ماهواره ای هستند، توانایی های بیشتری دارند و از مسائل پشت پرده بهتر استفاده می کنند.

ریاحی پور به تمام جوانب ساخت دو برنامه می پردازد و می گوید: «کسانی که در شبکه خارج از کشور کار می کنند، کارشان را به خوبی بلدند و آن را بسیار حرفه ای انجام می دهند. مشکل شبکه نسیم این است که برنامه شب کوک حتی دکور درست و حسابی هم ندارد. شخصا نمی دانم چه کسانی پشت برنامه «استیج» هستند اما معلوم است که توانایی اداره و اجرایش را دارند و در کل پروداکشن حرفه ای به نظر می رسد و تصویری که جلوی چشم می آید، نشان از ضبط برنامه در جایی درست و حسابی دارد و احساس خوبی به مخاطب می دهد اما برنامه ای که در ایران ساخته می شود، دکور مناسبی ندارد. ساخت برنامه ها بی پایه است و به مرور زمان کمیت برایمان مهم می شود تا کیفیت. این مشلکی است که گریبانگیر فرهنگ ما شده. این از حس ناامنی نسبت به آینده نشأت می گیرد. در کشور ما یک حس شدید ناامنی نسبت به آینده هست و چون نمی دانیم چه اتفاقی قرار است بیفتد، این عدم اطمینان باعث می شود همه چیز را کوتاه مدت در نظر بگیریم.»

پدرام درخشانی نیز در همین باره اظهار می کند: «تمام این مسائل به نحوه ارائه دادن یک برنامه تلویزیونی برمی گردد و کسی که صحنه آرایی و لباس و آدم ها را انتخاب می کند، نورپردازی، مجری و پیشینه برنامه همه موثر است تا یک برنامه موفق شود. من برنامه شب کوک را فقط یک بار در سوپرمارکت هنگام خرید دیدم و متوجه شدم چنین برنامه ای پخش می شود. مدل صحبت کردن مجری مثل مسابقه های هفته ای و مسابقه محله و در دکوری تاریک بود. اصلا مشخص نبود چه برنامه ای است! تمام این عوامل باعث پرطرفدار شدن یا نشدن یک برنامه می شود.»

صداوسیما نمی تواند!

اما هر دو موزیسین موافق این هستند که با توجه به محدودیت ها نمی توان چنین برنامه ای را در صداوسیمای داخلی ساخت. درخشانی با گفتن تنها یک جمله «در صداوسیما ابدا چنین اتفاقی نخواهد افتاد» به توضیح ماجرا می پردازد اما ریاحی پور شرح بیشتری می دهد و می گوید: «اصلا امکانپذیر نیست. یکسری محدودیت ها وجود دارد و صداوسیمای ما نمی تواند برنامه ای بسازد که مردم آن را به ماهواره ترجیح بدهند. یکسری معذوریت های اجتماعی هست که باید رعایت شود و هر کسی رعایت نکند اخراج و شخص دیگری را جایگزین او می کنند و مسلما اصلا نمی توانند رقابت کنند.»

بحث دیگر در خصوص جذب مخاطب برنامه «استیج» را نسبت به برنامه های داخلی، حضور شرکت کنندگان خانم است که درخشانی در این خصوص می گوید: «یکی از دلایل مخاطب کمتر شب کوک همین است. طبیعی است که وقتی شرکت کنندگان مسابقه شما به مردان خلاصه می شود، چه حاضران و چه بینندگان تان نصف رقیب خارجی هم نیست!»

او همچنین در خصوص مسائل پشت پرده می گوید: «کسی که برگشته ایران نمی تواند حرف دیگری بزند و نوعی درماندگی دارد. این حرف ها یک ری اکشن کاملا طبیعی است و نمی توان به کسی خرده گرفت.»

درخشانی می گوید اساسا با ساخت چنین برنامه هایی مخالف است: «من اصلا با ساخت چنین برنامه ای برای ایرانیان مخالفم چون باعث می شود تنها چیزی که مردم از موسیقی یاد بگیرند همین خواندن موسیقی پاپ و آهنگ دیگران باشد و اینکه مدل دیگران بخوانند. هیچ جنبه آموزشی خوبی ندارد. اگر فقط همین برنامه باشد، من می گویم پخش نشود، چون این جامعه از نظر گوش کردن موسیقی مریض است. این برنامه موسیقی را به جایی می برد که نمی توان از آن برگشت. اگر سیستمی داشتیم که موزیسین ها، ارکسترها، نوازنده ها و آهنگسازهای درجه یک ما نشان داده می شدند، این واقعیت جا می افتاد که یک نوازنده می تواند کار ده تا خواننده را انجام دهد.»

او در پایان اضافه می کند: «اگر این برنامه مکملی نداشته باشد نه تنها خوب نیست بلکه برای جامعه بسیار مضر است و تنها چیزی که مردم از موسیقی یاد می گیرند، تقلید از خواننده های پاپ و یکسری قطعاتی است که از دویست سال پیش می خوانند و تا پانصد سال دیگر هم خوانده می شوند اما فکر می کنند موسیقی همین است؟ خیر موسیقی این نیست و این برنامه مثل یک شهر بازی می ماند که تاب و سرسره هم دارد. از دید من این برنامه نباید پخش می شد. نه این برنامه، نه برنامه شب کوک نباید پخش شوند و باید این کار را متوقف کرد.»