این روزها بعضی از زوج ها تمایلی به بچه دار شدن ندارند و خانواده دو نفره را ترجیح می دهند اما بچه نداشتن برای خانم ها آسیب بیشتری به همراه دارد چون غریزه مادری در آنها وجود دارد و ممکن است در سال های بعدی پشیمان شوند. اگر زوج ها فرزندی نداشته باشند در سنین بالاتر خلئی را احساس می کنند که این احساس در پدرها ممکن است کمتر باشد.

البته بچه نداشتن هم موضوعی نسبی است اما با توجه به اوضاع جامعه به نظر می رسد که بهتر است زوج ها حداقل یک بچه داشته باشند و خانواده ای سه نفره تشکیل دهند تا کمبود ی احساس نکنند. اینکه جمعیت خانواده های ایرانی چند نفره باشد، بهتر است و تعداد افراد خانواده در سلامت روان افراد چه تاثیراتی دارد، پرسشی است که روانشناسان به آن پاسخ می دهند. دکتر ابوالقاسم مهری نژاد، روانشناس و مشاور در این باره صحبت هایی دارد و به شما می گوید چند فرزند برای زوج ها کافی است.

قبل از بچه دارشدن بدانید

پیش از اینکه زوج ها برای بچه دار شدن تصمیم بگیرند باید به چند موضوع مهم توجه داشته باشند تا سلامت روان خانواده بعد ازبچه دار شدن حفظ شود.

۱- وضعیت اقتصادی و توان مالی خانواده:اقتصاد و درآمد خانواده به نوعی تعداد افراد خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد. خانواده باید بتواند از عهده تامین مسکن، آموزش، تغذیه و… برآید. پس قبل از اقدام برای بچه دار شدن توان مالی خانواده را بسنجید.

۲- هماهنگی والدین و توانایی حل مشکلات:والدین باید در ابعاد گوناگون تفاهم و سازگاری داشته باشند. وقتی پدر و مادر در شرایط مطلوبی نیستند و نمی توانند اختلافات شان را حل کنند پس از تولد نوزاد مشکلات شان چندبرابر می شود و ممکن است اختلافات شدت بگیرد.

۳- شخصیت مادرها:مادرها باید از نظر استحکام روانی، صبر، بردباری و مدیریت توانایی شخصیتی لازم را برای تربیت بچه ها داشته باشند. مادری که اختلال شخصیت دارد و با مهارت های اولیه ارتباطات موثر آشنا نیست در پرورش فرزند هم دچار مشکل می شود.

۴- از خودگذشتگی پدرها:پدرها باید بتوانند برای تربیت و آموزش فرزندان وقت بگذارند و از خود گذشتگی کنند.

حداقل داشتن دو فرزند خوب است

بعضی وقت ها خانواده های سه نفره با داشتن یک فرزند هم تعادل بهداشت روانی شان به هم می خورد یا بچه خوب تربیت نمی شود. ضعیف بودن پدر و مادر، افسردگی یکی از والدین یا هر دو و نداشتن توانایی اقتصادی، جمعیت خانواده ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

در مجموع با توجه به این موارد به نظر می رسد در جامعه فعلی ما حداقل داشتن دو فرزند خوب است اما این موضوع نسبی است. در این شرایط فرزندان با هم در تعامل هستند و نیاز یکدیگر را پر می کنند. در نتیجه لازم نیست برای ارتباط با سایر کودکان با فرزندان سایر خانواده ها بیشتر در ارتباط باشند.

 گاهی اوقات مشکلات شخصیتی پدر و مادر ها روند تربیت فرزندان را تحت تاثیر قرار داده و مشکلاتی ایجاد می کند. وقتی پدر و مادر حوصله بچه را ندارند، ظرفیت شخصیتی شان پایین است و مشارکت پذیر نیستند، بهتر است بچه دار نشوند یا اصلا چنین افرادی با این ویژگی ها ازدواج نکنند. زنان پرخاشگر که استرس و افسردگی دارند هم توصیه نمی شود بچه ای داشته باشند. پدران معتاد و بیکار هم نمی توانند حداقل شرایط زندگی را برای فرزندشان تامین کنند و قادر به انجام وظایف پدری خود نیستند. در این خانواده ها بچه باید زودتر از موعد سرکار برود و به کودک کار تبدیل می شود که این کودکان توجه لازم را از پدر یا مادر دریافت نمی کنند و در بزرگسالی دچار مشکل می شوند.

به طور کلی نسل جدید توان پذیرش تعداد بچه های زیاد را ندارد. بیشتر افراد از ظرفیت روانی لازم برخوردار نیستند و دچار استرسیا فشارهای روحی می شوند. از سوی دیگر بالا رفتن سن ازدواج هم جمعیت خانواده ها را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین دلیل توصیه می شود افراد مشکل دار قبل از بچه دار شدن با کمک روانشناس و مشاور مشکلات شخصیتی و ارتباطی شان را برطرف کنند و بعد با روانی سالم تر پذیرای فرزندان باشند.

این روزها بعضی از زوج های جوان به واسطه مشکلاتی که دارند تک فرزندی را ترجیح می دهند و بعد از تولد فرزند اول اعلام می کنند که همین یکی کافی است و دیگر قصد بچه دار شدن ندارند یا به دلایل پزشکی، بالا رفتن سن مادر و مشکلات ناباروری اگر هم بخواهند نمی توانند فرزند دیگری داشته باشند.

اگر فرهنگ سازی در جامعه به گونه ای باشد که فرد فارغ از خواهر و برادرها بتواند نیازهایش را پر کند، می توان گفت که یک بچه دچار آسیب نمی شود ولی این موضوع به زیرساخت های فرهنگی و اجتماعی بستگی دارد. در بعضی از فرهنگ ها بچه ها بیشتر در گروه هایی با سایر کودکان در ارتباط هستند، تلفنی یا حضوری باهم تماس دارند و نبود خواهر و برادر به نوعی پر می شود. در خانواده های سه نفره، تک فرزند احساس تنهایی می کند. به هر حال فرزندان نیاز دارند که پس از سنین بلوغ با همسالان خودشان بیرون بروند و کمتر کنار پدر و مادر باشند و اگر برادر و خواهری وجود نداشته باشد، این نیاز بیشتر می شود.

وقتی می گوییم قبل از تولد فرزند باید به نیازهای او توجه شود، منظور این نیست که با توجه زیادی، بچه را لوس بار بیاوریم بلکه هدف مان این است که برای برآورده کردن نیازهای عادی کودک وقت بگذاریم. گروهی از بچه ها از نظر پزشکی و روانی نیازهای ویژه ای دارند که موضوع دیگری است. ترتیب تولد کودکان، وجود یک کودک بیش فعال در خانواده و احتمال بیش فعال شدن فرزند بعدی، حضور سایر افراد فامیل در خانواده و … از جمله موضوعات دیگری هستند که بچه دار شدن خانواده ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

بدین ترتیب باید بررسی کنیم تا چه حد می توانیم اسباب رشد بچه را در زمینه های مختلف فراهم کنیم و بعد برای بچه دار شدن و تنظیم جمعیت خانواده به درستی تصمیم بگیریم. از سوی دیگر برخی از خانواده ها به دلیل مسائل اقتصادی به تک فرزندی روی آورده اند یا حداکثر دو بچه دارند.

فرض می کنیم خانواده ای سالم است و بهداشت روانی دارد. وقتی خانواده می خواهد تعداد بچه ها و جمعیت خانواده را مشخص کند باید ببیند بچه جدید در خانواده چه موقعیتی دارد. در برخی خانواده ها تعداد بچه ها آنقدر زیاد است که فرزندان آخر پدر و مادر را به ندرت می بینند. این درست که بزرگ می شوند ولی از توجه و محبت های والدین محروم می مانند. باید شرایط این فرزند جدید از نظر سنی، روابط عاطفی با والدین و ارتباط با سایر خواهرها و برادرها به خوبی بررسی شود و پدر و مادر با توجه به موقعیت خودشان برخی از مسائل را پیش بینی کنند تا بعد از تولد فرزند مشکلی ایجاد نشود.

یکی از عوامل مناسب در شکل گیری رفتار فرد، خانواده است. بهتر است در ابتدا خانواده ها سلامت روان داشته باشند و بعد برای بچه دار شدن اقدام کنند. آگاهی خانواده ها در زمینه رفتار با کودکان، موقعیت اجتماعی خانواده، وضعیت اقتصادی، اندیشه ها و باورها، سنت ها، آداب و رسوم، ایده آل ها، آرزوهای والدین در مورد فرزندشان و… از جمله عواملی هستند که سلامت خانواده ها را تحت تاثیر قرار می دهند. درواقع تمام این عوامل به یک اندازه مهم هستند و اهمیت دارند. در خانواده های مختلف در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، تربیتی، دینی، هنری و … تفاوت هایی دیده می شود که همه این مسائل در جمعیت و رفتار خانواده تاثیر می گذارد.