ثریا اسفندیاری، دومین همسر محمدرضا شاه!

ثریا اسفندیاری، دومین همسر محمدرضا شاه!
ثریا اسفندیاری بختیاری دومین همسر شاه بود, بدلیل مشکلاتی که در باردار شدن داشت, مجبور به جدایی از محمدرضا پهلوی شد.

زندگی ثریا
ثریا اسفندیاری بختیاری، دومین همسر محمدرضا شاه، در اول تیر ۱۳۱۱ در بیمارستان میسیونرهای انگلیسی در اصفهان متولد شد. پدرش خلیل فرزند اسفندیار سردار اسعد بختیاری و مادرش زنی آلمانی به نام ‘اوا کارل’ بود. آنها بعد از تولد ثریا به دلیل وضعیت نامطلوب بهداشتی در ایران عازم برلین شدند. اما در۱۳۱۶ دوباره به اصفهان بازگشتند.
ثریا ابتدا در مدرسه “مادام الی منتال” (Mme Elli Mental) به فراگیری زبان آلمانی مشغول شد و فرانسه را از یک معلم خانگی فرا گرفت. ثریا دوران تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه بهشت آیین اصفهان سپری کرد و تا کلاس چهارم متوسطه در این شهر بود. در۱۳۲۶، خانواده بختیاری به سوئیس مهاجرت کردند.
ثریا بین دو دیدگاه افراط و تفریط ایلاتی و اروپایی رشد کرد. از این رو ساختار روحی­ اش بر اثر همین دوگانگی فرهنگی، عصبی و مضطرب شکل گرفت. این حالت روانی باعث شد تا در بیرون خود را بزرگ جلوه دهد و از درون تحلیل رود. گرایش به هنرپیشگی در اوان نوجوانی و پذیرش ازدواج با شاه۳۲ ساله در سن ۱۸ سالگی حاکی از همین حالت روحی – روانی است!

ثریا اسفندیاری، دومین همسر محمدرضا شاه!

ماجرای ازدواج با محمدرضا پهلوی
نشان دادن عکس­های ثریا توسط عمه ­اش فروغ­ ظفر به خانواده پهلوی سرنوشت ثریا را دگرگون ساخت. ثریا به تهران دعوت شد و در ۲۳ بهمن ۱۳۲۹ به عقد محمد‌رضا پهلوی درآمد و ملکه ایران شد. رفع اختلاف با ایل بختیاری و موقعیت برجسته ایشان در مناطق نفت­خیز جنوب ایران، به این ازدواج رنگ و بوی سیاسی بخشید.
ورود ثریا به دربار ایران با حوادث متعددی همراه گردید. که اهم آنها ملی شدن صنعت نفت در دوره نخست ­وزیری مصدق و سپس سرنگونی وی با کودتای آمریکایی- انگلیسی ۲۸ مرداد۱۳۳۲ و بازگشت شاه و ثریا بعد از فرار از ایران بود.
ثریا در سفری به ایتالیا، با یک خبرنگار به اسم پاتریسیا لاری آشنا شد. پاتریسیا در حقیقت یک مامور سیاسی بود که وظیفه داشت در جریان کودتا علیه مصدق، پیام­های روسای آمریکایی خود را از طریق ثریا به شاه برساند. بر طبق اسناد سازمان سیا و گفته ­های خود ثریا، وی در برکناری مصدق و امضای حکم نخست وزیری سرلشگر زاهدی مشوق شاه بوده است. ثریا علاوه برصحنه سیاست، با تشکیل جمعیت خیریه در فعالیت­های اجتماعی نیز حضور یافت.
بچه دار نشدن ثریا و شروع اختلافات
در ۱۳۳۳ش، علیرضا برادر تنی محمد‌رضا بر اثر سانحه هوایی جان باخت. با مرگ او و تحریکات تاج­ الملوک و اشرف, مسئله ولایت عهدی شکلی جدی تر به خود گرفت، چرا که ثریا تا آن زمان نتوانسته بود فرزندی به دنیا آورد. از آن پس درمان ثریا توسط پزشکان متخصص خارجی آغاز و در سفرهای متعدد به اروپا و آمریکا پی­گیری شد، اما ثمری نبخشید.
در سال ۱۳۳۶ش، با دسیسه ­چینی اشرف این شایعه بر سر زبان­ها افتاد که، ثریا بختیاری­ها را بر دربار مسلط کرده و زمینه را برای طرد مادر و خواهران شاه فراهم آورده است. این مسئله ثریا را بیش از پیش آزرده خاطر ساخت. از این رو گفتگویی جدی بین او و شاه در مورد ولیعهد صورت گرفت. ثریا به شاه پیشنهاد کرد از سلطنت کناره­گیری کند و یا یکی از برادران ناتنی را برای ولیعهدی برگزیند؛ اما شاه نپذیرفت.
چندی بعد شاه گرفتن زن دیگری را تنها جهت بچه­دار شدن مطرح کرد، ولی ثریا آن را مشمئزکننده خواند و تصمیم خود را در خصوص جدایی اعلام کرد. از این رو در بهمن ۱۳۳۶ ثریا به سوئیس رفت و در ۲۳ اسفند همان سال خبر طلاق آن دو منتشر گردید.
در طلاق ‌نامه‌ای که در آلمان توسط گارد سلطنتی ایران به ثریا تسلیم شد، شرایط زیادی قید شده بود، از جمله: پرداخت دو برابر مهریه (حدود یک میلیون تومان)، حقوق ماهانه سی­ هزارتومان و عنوان شاهزاده سلطنتی و حق استفاده ازگذرنامه سیاسی. هم چنین محمدرضا پهلوی ارثیه­ ای ۴۰ میلیون دلاری به اضافه ماهیانه ۳۰۰ هزار فرانک برای ثریا باقی گذاشت.
زندگی ثریا پس از جدایی از شاه
پس از طلاق، ثریا با ثروت هنگفت به دست­ آمده به خوش­گذرانی و مسافرت­ های متعدد پرداخت و به اقتضای عشق دوران نوجوانی مدتی به هنرپیشگی در سینما روی آورد و در فیلم «سه چهره یک زن» بازی کرد. ثریا که عاشق زبان فارسی و خواندن کتاب­های فارسی به ویژه رباعیات خیام بود؛ چندین اثر از خود برجای گذاشته که مشهورترین آنها «سرگذشت من» و «کاخ تنهایی» است.
ثریای مسیحی مذهب سرانجام در سحرگاه ۳ آبان۱۳۸۰ در آپارتمان لوکس خود بر اثر ایست قلبی جان سپرد و در گورستان مونیخ در مقبره خانوادگی خاندان اسفندیاری به خاک سپرده شد.
وی وصیت کرد اموالش را به حراج بگذارند و پول آن را به مؤسسات کودکان بی­ سرپرست فرانسه، صلیب سرخ فرانسه و موسسات نگهدارنده سگ های ولگرد اهدا کنند.
سفیدشهر