چرا دچار پرکاری تیروئید می شویم و علائم آن چیست؟

علت بروز پرکاری تیروئید و تشخیص و درمان آن

پُرکاری تیروئید اختلالی است که در آن غده تیروئید فرد هورمون تیروئید بیشتری نسبت به آنچه بدن نیاز دارد ترشح می‌کند.

چرا دچار پرکاری تیروئید می شویم و علائم آن چیست؟

غده تیروئید جلوی گردن شما قرار گرفته است. هورمون‌هایی که توسط غده تیروئید ترشح می‌شوند تقریباً بر همه قسمت‌های بدن، از مغز گرفته تا پوست و عضلات، اثر می‌گذارند. این هورمون‌ها نقش بسیار مهمی در کنترل مصرف انرژی توسط بدن، فرآیندی که متابولیسم خوانده می‌شود، دارد. این شامل ضربان قلب و کالری‌سوزی بدن شما هم می‌شود. خانم‌ها ۵ تا ۱۰ مرتبه بیشتر از اقایان در معرض ابتلا به پُرکاری تیروئید هستند.

دلایل ابتلا به پُرکاری تیروئید عبارتند از:

بیماری گریوز: متداول‌ترین علت پُرکاری تیروئید مشکل خودایمنی به نام بیماری گریوز است. سیستم‌ایمنی بدن پادتنی تولید می‌کند که باعث می‌شود غده تیروئید مقداد بیشتری هورمون ترشح کند. بیماری گریوز ارثی است و معمولاً برای خانم‌های جوان‌تر اتفاق می‌افتد.

تیروئیدیت: تیروئیدیت به التهاب غده تیروئید گفته می‌شود. یک ویروس یا مشکلی در سیستم ایمنی بدن موجب تورم این غده شده و باعث می‌شود هورمون تیروئید به داخل جریان خود نشت کند. تیروئیدیت انواع مختلفی دارد:

– تیروئیدیت تحت حاد: یک نوع ناگهانی و دردناک از تیریئیدیت که علت آن نامعلوم است. تیروئید معمولاً بعد از چند ماه به خودی خود خوب می‌شود ولی قبل از برگشتن به حالت طبیعی خود، ممکن است مدتی غیرفعال شود.

– تیروئیدیت پس از زایمان: این نوع تیروئیدیت برای خانم‌ها بعد از زایمان اتفاق می‌افتد. هر دو نفر از ۱۰ زن بعد از بچه‌دار شدن دچار این مشکل می‌شوند. این مشکل معمولاً یک تا دو ماه می ماند و متعاقب آن تیروئید چندین ماه کم‌کار می‌شود. در اکثر زنان این مشکل به حالت طبیعی برمی‌گردد.

– تیروئیدیت خاموش: این نوع تیروئیدیت شبیه به تیروئیدیت پس از زایمان است اما ارتباطی با بارداری ندارد. غده تیروئید در این حالت مقدار زیادی هورمون ترشح می‌کند اما غده تیروئید بیمار دردناک نمی‌شود. بعضی افراد بعد از این مشکل دچار کم‌کاری تیروئید می‌شوند.

ندول تیروئید: یک یا چند گره یا ندول در غده تیروئید رشد می‌کند که به تدریج فعالیت غده و میزان هورمون تیروئید در خون را افزایش می‌دهد.

– اگر یک گره یا ندول باعث ایجاد پُرکاری شود، به آن ندول تکی سمی می‌گویند.

– اگر چندین ندول باعث پُرکاری تیروئید شوند، مشکل گواتر چندندول سمی خوانده می‌شود.

یُد اضافی: اگر میزان بالایی ید مصرف کنید یا در معرض موادی باشید که حاوی میزان بالایی ید است هم ممکن است به پرکاری تیروئید مبتلا شوید. ید توسط بدن برای تولید هورمون تیروئید مصزف می‌شود. مکمل‌های kelp و جلبک دریایی و داروهای آمیودارون (Cordarone و Pacerone) که زمانی برای درمان نامنظمی ضربان قلب استفاده می‌شد حاوی مقادیر بالایی ید هستند.

داروهای تیروئید: مصرف مقادیر بالا از داروهای هورمونی تیروئید می‌تواند به غده تیروئید آسیب زده و موجب پرکاری تیروئید شود. اگر هورمون جایگزین تیروئید (برای کم‌کاری تیروئید) برایتان تحویز شده است، به هیج عنوان بدون مشورت با دکترتان، دوز اضافه مصرف نکنیدُ حتی اگر یک دوز را فراموش کردید مصرف کنید.

علائم پرکاری تیروئید

علائم پُرکاری تیروئید می‌تواند مبهم و گاهی شبیه به علائم بیماری‌های دیگر باشد. اگر به یک نوع بسیار خفیف پُرکاری تیروئید مبتلا باشید، ممکن است هیچ علائمی مشاهده نکنید. این علائم در افراد سالخورده بسیار ظریف هستند اما یک تیروئید پرکار معمولاً موجب ناراحتی یا حتی ناتوانی‌هایی می‌شود که فعالیت‌های روزمره شما را دچار مشکل می‌کند.

بزرگ شدن تیروئید که گواتر نامیده می‌شود در اکثر افراد مبتلا به پُرکاری تیروئید اتفاق می‌افتد. ممکن است خودتان توده‌ای در جلو گردن خود احساس کنید و گاهی‌اوقات هم فقط دکترتان می‌تواند گواتر را در شما تشخیص دهد.

علائم دیگر پُرکاری تیروئید عبارتند از:

– نگرانی، اضطراب و آسیب‌پذیری
– تغییر در الگوی اجابت مزاج، بخصوص افزایش تعداد اجابت مزاج
– مشکل در خوابیدن
– دوبینی
– بیرون زدن چشم‌ها (در افراد مبتلا به بیماری گریوز)
– تغییرات در موها مثل شکننده شدنُ نازک شدن یا ریزش مو
– نامنظم شدن ضربان قلب بخصوص در افراد سنین بالاتر
– تغییر در عادات ماهیانه مثل کاهش شدت خونریزی یا تداول کمتر خونریزی‌ها
– ضعف عضلانی بخصوص در نواحی ران‌ها و بازوها
– رشد سریع ناخن‌ها
– تند شدن ضربان قلب
– لرزش دست‌ها
– تعرق
– نازک شدن پوست
– کاهش وزن باوجود بالا رفتن اشتها

درصورت داشتن هرکدام از این علائم حتماً با پزشک خود مشورت کنید. شایان ذکر است که این علائم می‌تواند بخاطر سایر مشکلات پزشکی و اختلالات دیگر از اضطراب تا تومور غده آدرنال باشد.

پُرکاری تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟

آزمایش می‌تواند وجود پُرکاری تیروئید را در شما تشخیص دهد. آزمایش خون شامل آزمایش ارزیابی هورمون محرک تیروئید می‌باشد. این هورمونی است که توسط غده هیپوفیز برای تحریک غده تیروئید برای تولید هورمون تیروئید ترشح می‌شود. آزمایشات خون دیگر شامل ارزیابی سطح هورمون تیروئید و پادتن محرک تیروئید برای تشخیص بیماری گریوز می‌باشد. اگر نتیجه آزمایش شما غیرعادی باشد، دکترتان آزمایشات زیر را نیز تجویز خواهد کرد:

– سونوگرافی تیروئید برای ارزیابی گره‌ها یا التهاب
– آزمایش ید رادیواکتیو برای بررسی جذب ید توسط غده تیروئید شما
– اسکن تیروئید برای مشاهده اینکه ید کجای تیروئید قرار دارد

پُرکاری تیروئید چگونه درمان می‌شود؟

روش‌های مختلفی برای درمان پُرکاری تیروئید وجود دارد. دکترتان قبل از ایتکه درمان مناسب برای شما را تعیین کند، سن، وضعیت عمومی سلامتی، شدت علائم و علت‌های خاص پُرکاری تیروئید را در شما بررسی می‌کند.

روش درمانی پُرکاری تیروئید عبارتند از:

– داروهای ضدتیروئید. این داروها که شامل propylthiouracil و methimazole می‌شود، به جلوگیری از ساخت هورمون جدید توسط غده تیروئید کمک می‌کند. این به طور کامل غده تیروئید را تخریب نمی‌کند اما در برخی افراد عوارض جدی به دنبال دارد.

– ید رادیواکتیو خوراکی. سلول‌های تیروئید بیش‌فعال به سرعت این ید را جذب می‌کنند و خیلی زود می‌میرند. این جلوی تولید هورمون تیروئید را می‌گیرد. هر ید رادیواکتیو باقیمانده به فاصله چند روز در بدن ناپدید می‌شود. ممکن است چند ماه طول بکشد تا علائم پُرکاری تیروئید از بین بود و ممکن است نیاز به یک دوز دوم باشد. افرادیکه از این روش درمان استفاده می‌کنند دچار کم کاری تیروئید می‌شوند و برای باقی عمر خود نیازمند مصرف مکمل تیروئید می‌شوند. این روش درمانی در دوران بارداری قابل استفاده نیست.

– جراحی برای برداشتن کلیه قسمت‌های تیروئید که تیدوئیدکتومی نامیده می‌شود. اکثر افرادی که این عمل را انجام می‌دهند نهایتاً دچار کم‌کاری تیروئید می‌شوند و نیاز به مصرف داروهای جایگزین تیروئید می‌شوند.

– بتا-بلاکرها برای کند کردن ضربان قلب. این داروها سطح هورمون تیروئید را پایین نمی‌آورد ولی به کاهش علائم مربوط به تندی ضربان قلب کمک می‌کند.

پس از درمان برا یچک کردن سطح هورمون تیروئید نیاز به آزمایش‌های منظم خواهید داشت و ممکن سات نیاز باشد دکتر هرازگاهی دوز داروهایتان را تغییر دهد.

مشکلات ناشی از پُرکاری تیروئید

خیلی مهم است که اگر دچار پُرکاری تیروئید هستید، به صورت منظم برای چک کردن وضعیت تیروئید خود نزد پزشک بروید. درمان نکردن یا درمان ناقص تیروئید پرکار می‌تواند مشکلات خطرناک و کشنده‌ای به دنبال داشته باشد.

مشکلات مربوط به پُرکاری تیروئید عبارتند از:

– نامنظم بودن ریتم قلب
– نارسایی احتقانی قلب
– سقط‌جنین
– پوکی استخوان و ترک خوردن استخوان‌ها (پرکاری تیروئید باعث می‌شود استخوان‌ها سریعتر از حالت طبیعی کلسیم از دست بدهند)

بحران تیروئید سمی وخیم‌ شدن ناگهانی علائم پرکاری تیروئید است که اگر فوراً تحت درمان قرار نگیرد می‌تواند کشنده باشد. اگر خودتان یا یکی از نزدیکانتان دچار یکی از علائم زیر بود، فوراً به پزشک متخصص مراجعه کنید:

– آشفتگی یا نشانه‌هایی از هذیان
– گیجی
– پایین آمدن هوشیاری
– تب
– بی‌قراری
– تند شدن بیش از اندازه ضربان قلب
/ مردمان