تشخیص پوسیدگی دندان ها

رویش اولین دندانها:

دندانها به دو دسته تقسیم می شوند: ۱ـ دندانهای شیری ۲ـ دندانهای دائمی. دندانهای شیری در سن جنینی یعنی قبل از تولد در داخل فک جنین به وجود آمده و تا قبل از ۶ سالگی در داخل فک پنهان باقی می مانند و گاهی به ندرت اتفاق می افتد که نوزاد با چند عدد دندان شیری به دنیا می آید و باعث تعجب و حیرت اطرافیان می شود. ولی معمولاً ۶ ماه پس از تولد این دندانهای شیری آشکار می شوند و رشد نموده بیرون می آیند. دندانهای شیری معمولاً از جلو به سمت عقب و از پایین به بالا شروع به رشد کرده و آشکار می شوند. بنابراین دندانهای شیری از ۶ سالگی شروع به رویش کرده و تا پایان بیست و هفت ماهگی تعداد دندانهای شیری به ۲۰ عدد می رسند. در این موقع تعداد دندانهای شیری تکمیل شده است. دندانهای شیری از حدود ۶ ماهگی شروع به لق شدن و افتادن می کنند و به تدریج دندانهای دائمی جایگزین آنها می شوند. این روند تا ۱۲ سالگی ادامه می یابد. تعداد دندانهای دائمی ۳۲ عدد است که ۲۸ عدد آنها بین ۶ سالگی تا ۱۲ سالگی رشد می کنند و تعداد ۴ عدد آنها که به دندانهای عقل موسومند، پس از ۱۸ سالگی رشد می کنند، و همان طور که می دانید، هر دندان دارای سه قسمت است: ۱ـ تاج دندان ۲ـ گردن دندان ۳ـ ریشه دندان.

آیا دندانهای شیری نیاز به مراقبت دارند؟

متأسفانه موضوع بسیار مهمی که معمولاً والدین و کودکان به آن توجه نمی کنند و به عبارت دیگر غفلت می کنند، رعایت بهداشت دهان و دندان کودکان است. واقعیت تلخ این است که برخی از مردم معتقدند که دندانهای شیری به دلیل اینکه موقتی هستند نیازمند مراقبت و مسواک زدن نیستند و در صورتی که خراب شوند و به اصطلاح دچار پوسیدگی شوند، نباید هزینه ای صرف ترمیم آنها کرد! متأسفانه به خاطر همین باور غلط بسیاری از کودکان دچار پوسیدگی شدید و زودرس دندانها می شوند و این موضوع منجر به سوء تغذیه کودک می شود. چرا؟

همان طور که گفتیم تقریبا ۳۲ عمل هضم در حفره دهان صورت می گیرد بنابراین کودکی که دارای یک سری دندانهای پوسیده است، یا از دندان درد به خود می پیچد یا قادر به جویدن مناسب غذا نمی باشد این موضوع برای کودکی که در سریعترین دوران رشد جسمی خود قرار دارد بسیار خطرناک است و بر رشد جسمانی کودک اثر نامطلوب و سوء می گذارد.

حال ببینیم پوسیدگی دندان چیست؟

در زمانهای قبل و امروزه، کم و بیش پوسیدگی دندان را به معنی کرم خوردگی دندان می دانستند. این موضوع یعنی کرم خوردگی دندان اصطلاح غلطی است که در جامعه مرسوم شده است. پوسیدگی دندان به تخریب نسوج سفت و سخت دندان گفته می شود که در نتیجه ایجاد محیط اسیدی توسط میکروبها در حفره دهان اتفاق می افتد و اگر پوسیدگی دندان پیشرفته باشد، باعث دردهای شدید می شود. متأسفانه پوسیدگی دندان در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی بسیار بیشتر از بزرگسالی است. پوسیدگی دندان بیماری شایع جهان سوم است و بیش از ۹۵% افراد جوامع بشری از آن رنج می برند.

عوامل مؤثر در پوسیدگی دندانها را بهتر بشناسیم:

قبل از اینکه به شناخت عوامل مؤثر در پوسیدگی دندانها بپردازیم، با توجه به علائمی می توانیم به وجود پوسیدگی دندانها پی ببریم:

۱ـ وجود لکه های سیاه یا قهوه ای پررنگ روی دندانها

۲ـ احساس درد در موقع خوردن غذا

۳ـ احساس درد خود به خودی در ناحیه دندانها در پوسیدگی پیشرفته و یا احساس دندان درد در موقع جویدن و خوردن غذا

۴ـ حساسیت دندانها نسبت به سرما و گرما و مواد غذایی بخصوص شیرینی جات

چه عواملی زمینه ساز پوسیدگی دندانهاست؟

۱ـ سن:

همان طور که متذکر شدیم پوسیدگی دندانها در سنین طفولیت، نوجوانی و جوانی بیشتر و شدیدتر است. بنابراین سن یکی از عوامل مؤثر در پوسیدگی دندانهاست و اگر برای مراقبت از دندانها به کودکان آموزش صحیح داده شود و مرتبا مسواک زده شود، به طور مؤثری می توان از پوسیدگی دندانها پیشگیری نمود.

۲ـ ارث:

دندانها نیز مثل سایر اعضاء بدن و خصوصیات جسمی و حتی روانی تحت تأثیر عوامل ژنتیک و وراثتی قرار می گیرند. جنس و استحکام دندانها، اندازه آنها و حتی نظم و ترتیب قرار گرفتن آنها و زمان رویش دندانهای شیری و دائمی، همه اینها، توسط عوامل وراثتی تعیین می شوند. در بسیاری از خانواده ها به دلیل همین مسائل ارثی دندانها سالم تر و زیباتر به نظر می رسند و دیرتر دچار پوسیدگی می شوند.

۳ـ تغذیه:

همان گونه که تغذیه در رشد و نمو اعضای مختلف بدن تأثیر دارد، دندانها نیز برای رشد و نمو نیازمند تغذیه مناسب اند. کمبود مواد غذایی بخصوص ویتامینهای گروه «ث ـ آ ـ د» و املاح کلسیم و فسفر باعث اختلال در رشد و نمو دندانها می شوند. نحوه تغذیه مادر در دوران بارداری نیز در رشد و نمو دندانها تأثیر می گذارد. از بین

ویتامینهای مختلف، نقش ویتامین «ث» روی لثه ها مؤثرتر و چشمگیرتر است. این اعتقاد وجود دارد که کمبود ویتامین «ث» باعث اتساع عروق لثه ها می شود و به همین علت ممکن است بیمار دچار خونریزی مکرر لثه ها شود و یا گاهی پس از مسواک زدن و غذا خوردن هم لثه ها خونریزی می کنند. برخی مواقع نیز ضایعات و جراحت اطراف دندانها و لثه ها توسعه پیدا کرده و بیمار برای اینکه دچار خونریزی لثه نشود، از خوردن و جویدن غذا اجتناب می کند. مصرف سبزیجات و میوه هایی که سرشار از ویتامین «ث» هستند، توسط مادر در دوران حاملگی و پس از تولد در دوران طفولیت و نوجوانی اهمیت بسیار زیادی دارد.

۴ـ برخورد دندانها با اجسام سخت و آجیل و غیره:

تعداد قابل توجهی از کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان هستند که آجیل و تنقّلاتی مثل گردو، بادام و فندق را با دندان می شکنند و باعث آسیب به سطح دندانهایشان می شوند و زمینه پوسیدگی دندانها فراهم می شود.

۵ـ نوع شغل:

معمولاً افرادی که دارای شغلهای شیرینی پزی، آجیل فروشی، نانوایی هستند معمولاً بیشتر در معرض پوسیدگی دندانها هستند.

۶ـ تغذیه شیرخوار با شیر خشک و آب قند:

معمولاً بچه هایی که از طریق شیشه تغذیه می شوند و مادران

برای آرام و سیر کردن شیرخوار در شبها مقدرای آب قند یا شیر خشک را داخل شیشه به سرعت آماده می کنند و به مدت طولانی شیشه شیر در داخل دهان بچه گذاشته می شود، تدریجا باعث تخریب و پوسیدگی دندانهای کودک خواهد شد.

۷ـ اختلالات روانی:

به دلیل اینکه بیماران قادر به نظافت شخصی نیستند، بنابراین معمولاً هیچ کوششی برای سلامتی خود نمی کنند.

۸ـ بی نظمی در زندگی:

افرادی که در زندگی و نظافت شخصی بی نظم هستند، معمولاً دچار پوسیدگی دندانها می شوند.

۹ـ میکروبها:

میکروبها به علت زمینه مساعد ممکن است به شدت در دهان تکثیر پیدا کنند و باعث پوسیدگی دندانها شوند. لازم به یادآوری است برخی میکروبها جزو ساکنین طبیعی دهان محسوب می شوند و در صورت افزایش بیش از حد و جایگزین شدن با میکروبهای بیماری زا منجر به تخریب دندانها خواهند شد.

۱۰ـ عدم آگاهی از مراقبتهای بهداشتی:

عدم آگاهی لازم در زمینه های بهداشت فردی و اجتماعی نهایتا منجر به عدم مراقبت از اعضای مختلف بدن از جمله دندانها خواهد شد. معمولاً این گونه افراد ارزش سلامتی را درک نکرده اند و به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه نمی کنند مگر اینکه دچار آبسه های شدید دندانها، تخریب و پوسیدگی پیشرفته دندانها، بدبویی بسیار نامطبوع و مشمئزکننده دهان و دردهای غیر قابل تحمل دندانها شوند؛ که در این شرایط دیگر کار درمانی مؤثری نمی توان انجام داد.

۱۱ـ کوتاهی در آموزش:

عدم تبلیغات صحیح و به موقع در مورد بهداشت دهان و دندان، عدم آموزش و کنترل بهداشت دهان و دندان کودکان و نوجوانان در خانه و مدرسه عامل مهم دیگر پوسیدگی دندانهاست.

۱۲ـ حاملگی:

حاملگیهای مکرر نیز باعث پوسیدگی پیش رونده دندانها می شود.

۱۳ـ استعمال دخانیات و مواد مخدر:

۱۴ـ گران بودن خدمات دندان پزشکی:

با توجه به این عوامل می توان گفت که پوسیدگی دندانها شایع ترین بیماری در سطح کشور ما می باشد. و تقریبا تمام افراد خانواده ها از این بیماری رنج می برند.